Czym są "Piękni dwudziestoletni" Marka Hłaski? Autobiografią? Powieścią, wykorzystującą motywy z życia autora? Wiele tu informacji dotyczących Marka Hłaski, ale nie sposób odróżnić prawdę od fikcji.
"Piękni dwudziestoletni" to jedna z najbardziej interesujących powieści Hłaski. Wydana po raz pierwszy w 1966 roku w Paryżu, w Polsce ukazała się dopiero w 1988 roku nakładem wydawnictwa Alfa. Wcześniej komunistyczna cenzura nie dopuściła jej do druku. Marka Hłaskę skazano w PRL-u na literacki niebyt.
"Piękni dwudziestoletni" to książka o samym Marku Hłasce oraz o ludziach, których młodość przypadła na lata 50. XX wieku. To powieść o PRL-u, braku wolności, cenzurze, izolacji Polaków od Zachodu czy niemożności wyjazdów z kraju poza żelazną kurtynę. Czytelnikom, którzy pamiętają tamte czasy, utwór Hłaski przypomni młodość. Dla tych, którzy urodzili się później, będzie kopalnią wiedzy. Co prawda, trudno stwierdzić, które z opisywanych zdarzeń rzeczywiście miało miejsce w życiu autora, jednak bez wątpienia maluje ON w niniejszej książce prawdziwy obraz rzeczywistości powojennej w Polsce.
Ze Wstępu
Nadając "Pięknym dwudziestoletnim" rys powieściowy, zrewolucjonizował Hłasko polskie myślenie o literaturze wspomnieniowej. Umiejętnie balansując między prawdą a zmyśleniem, wplątał czytelnika w niemożliwą do rozwiązania grę. Tylko autor potrafi z całą pewnością rozróżnić fakty od zmyślenia, a odbiorcy pozostają domysły i próby rozwikłania najbardziej zagadkowych fragmentów. Oczywiście można przyjąć także inną strategię lektury i zawierzyć Hłasce całkowicie, wówczas pozostaje tylko radość ze znakomicie napisanego utworu, bezkompromisowo rozprawiającego się z oficjalną wizją Polski Ludowej.
O autorze
Marek Hłasko (1934-1969) - pierwsze jego utwory powstały w Polsce Ludowej. Gdy jednak w 1957 roku Gomułka wkroczył na drogę likwidowania literackich pism wydawanych w duchu wolności, Hłasko wybrał emigrację, a jego książki znalazły się na indeksie.